Na zijn militaire dienst ging Edu Feltmann psychologie en organisatiepsychologie studeren. Hij leerde veel over psychologie, maar bovenal dat je “niet alles voor zoete koek moet slikken.” Daarnaast zag hij dat je vanuit veel verschillende invalshoeken betekenis kunt geven. Naast zijn studie ging hij deeltijds aan de slag als opleidingsadviseur en ontwikkelde zich vervolgens tot organisatieadviseur. Met zijn 82 jaar is hij dus ‘gepokt en gemazeld’ in het adviesvak te noemen.
__________________________________
TEN GELEIDE
Edu Feltmann is zo'n 40 jaar als extern adviseur, begeleider en gastdocent actief geweest in Sioo opleidingen, leergangen, cursussen en trainingen. Rond 2020 werd het beroemde Leerproject Interventiekunde: De Opleiding tot Denkadviseur, korte tijd aangeboden als Sioo partneropleiding; ook in de coronaperiode. Daarvoor en sindsdien verzorgen we het, op zijn verzoek, weer geheel zelf via DENKADVISEREN.NL
In 2019 schreef mw. A. Weitering deze mooie blogpost voor Sioo, met wie Edu / Denkadviseren al een (erg) lange en plezierige band heeft. | Redactie
__________________________________
Toen Edu in 1967 afstudeerde, begon hij al snel voor zichzelf, als adviseur, trainer en begeleider van organisatieontwikkeling. Edu: “Ik wilde zo min mogelijk bezig zijn met ‘bureauzaken’ en zo veel mogelijk met mijn klanten. Ik verzorgde veel trainingen groepsdynamica en er kwamen stagiairs die bleven hangen en die ik in dienst nam.” Zijn adviespraktijk werd een BV en vandaag de dag staat hij nog altijd aan het roer van het Instituut voor Groeps- en Organisatiepsychologie (IGOP) en DENKADVISEREN.NL. “Nog altijd kan ik belangeloos en onbevangen aandacht geven aan mijn klanten en cursisten. Ik heb veel opleidingen ontwikkeld en gegeven en doe dat nog altijd met veel plezier.”
Naar het ‘hier en nu’
Uiteraard beginnen de jaren te tellen, maar Edu blijft betrokken. “Wat ik nu doe, doe ik het liefst, hooguit wat minder intensief. Ik doe wat ik leuk vind en heb geen zaken die ik altijd nog heb willen doen.” Daarnaast heeft hij echt zijn meerwaarde gevonden, waar nog altijd vraag naar is. “Al bij de eerste trainingen groepsdynamica werd duidelijk dat ik graag aandacht geef en vraag voor wat er gebeurt in het ‘hier en nu’. Of dat ‘congruent’ is met waar men over praat of naar op zoek is. Dat is niet altijd makkelijk en geeft spanning, maar uiteindelijk wordt het als prettig ervaren.”
Met Edu krijgen klanten iemand die de tegenhanger van het heersende gezag is. “Ik voel me prettig om niet aan het gewone mee te doen en geniet ervan als mijn gesprekspartners ook uit hun pantser stappen, als ze hun geest de ruimte geven. Ik kan het niet laten om altijd en overal op een gegeven moment te interveniëren en de mensen naar het ‘hier en nu’ te halen. In een werkcontext wil ik dat blijven doen, maar in privé-situaties klinkt er wel eens een zucht. Toch heb ik in die eerste jaren ontdekt dat het voor mijn klanten heel waardevol was dat ik zo ‘brutaal’ kon zijn. Voor mij was dat ook de bevestiging dat ik dit vak het beste als zzp’er kon uitoefenen.”
Tweede van rechts: Edu Feltmann. Rechts op de foto: Jorrit Stevens [DENKADVISEREN.NL] | Foto: Sioo
Andere invalshoeken
Ook Sioo en Edu gaan ook al een tijdje terug. “Ik ben in de tijd van rector Klaas Halbertsma als gastdocent bij Sioo terecht gekomen. Ik werd gevraagd om adviseurs andere beelden van en invalshoeken voor ‘adviseren’ te tonen, dan die zij kenden uit de standaardwerken over organisatie- en veranderkunde. Zo heb ik jarenlang in verschillende leergangen de rol van “tegenhanger” en “spiegelaar” gehad. Sioo past mij omdat ook zijn een van haar kernpunten heeft het meervoudige kijken; meerdere perspectieven onderzoeken. En werkt ook met ervaren adviseurs die ik kon verrijken met mijn gedachtegoed.”
Vandaag trekken we weer samen op. Sinds 2018 bood Edu zeer tijdelijk zijn ‘Leerproject Interventiekunde: 10-daagse opleiding tot Denkadviseur’ in samenwerking met Sioo aan. [Van 2018 tot 2021 werd genoemde Opleiding, op verzoek van Edu, via Sioo aangeboden als partneropleiding. Nu verzorgt hij het, op zijn verzoek, weer 'in eigen beheer' via deze site, samen met Jorrit Stevens, redactie Denkadviseren]
“De LIK is bedoeld voor senior adviseurs die hun denk- en handelingsrepertoire willen uitbreiden, die verdieping zoeken na meer veranderkundige ontwikkeling. Het is fijn dat de opleiding nu onder de aandacht gebracht kan worden onder Sioo-alumni. Er is theorie, maar er wordt ook heel veel geoefend met de benodigde vaardigheden van een denkadviseur. Klanten van de deelnemers komen in de opleiding en worden dan op de “nieuwe” manier bevraagd, bijvoorbeeld.”
Denkadviseren
Voordat het ‘denkadviseren’ een begrip werd, promoveerde Edu in 1984 op ‘Adviseren bij Organiseren’ aan de Universiteit van Tilburg. “Mijn proefschrift ging over hoe adviseurs kunnen bijdragen aan ‘Vermaatschappelijking van Organisaties’, waarin ik het onderscheid tussen mono-, poly- en metaparadigmatisch adviseren introduceerde. In de jaren daarna – met toen opkomende inzichten uit kunstfilosofie en het postmoderne denken – heb ik dat uitgewerkt tot ‘denkadviseren.” Enkele kenmerken van denkadviseren zijn dat de klant het eigenlijke denkwerk doet, de adviseur daarbij belangeloos medespeler is in een voor de klant ongewoon taalspel, adviesvragers hun eigen oplossing bedenken en dat de denkadviseur niet helpt met oplossingen, maar met ontstroeven van denkprocessen.
De eerste keer dat het begrip in de organisatiewereld werd geïntroduceerd, was in het eerste nummer van Management en Consulting, in 1996. “In 2010 verscheen het boek ‘Denkadviseren, over de relaties tussen de taal, het denken en de problemen van mensen in organisaties’, op initiatief van drie cursisten. In de LIK raad ik deelnemers daarnaast het boek van Martin Stokhof aan: ‘Taal en betekenis, een inleiding in de taalfilosofie. Daarin bespreekt hij de ‘driehoek van betekenis’, ofwel de relaties tussen taal, denken en werkelijkheid. Die driehoek staat ook centraal in mijn concept ‘denkadviseren’: hoe produceren mensen met hun taal en denkwerk hun ‘werkelijkheid’ en wat is de invloed van taaluitwisseling (in het adviesgesprek) op het denkwerk van de klant?”.
Taalspel
Edu’s gedachtegoed is verrijkt door taal- en kunstfilosofie en nog altijd wordt hij geïnspireerd door literatuur. “Mijn interesse gaat vooral uit naar filosofisch getinte boeken, recent bijvoorbeeld het Boek van Rutger Bregman: ‘De meeste mensen deugen’. Binnenkort bespreken we met een aantal oud-collega’s dit boek. Of het boek van goede vriend Jos Kessels: ‘Het getemperde gemoed’. Of het boek van Philip Glass: ‘Woorden zonder muziek’. De laatste twee gaan allebei over muziek. Ik vind het leuk die boeken te vergelijken, te kijken naar de verschillende invalshoeken en de verschillende taal.”
Adviseurs worden op hun beurt weer geïnspireerd door Edu’s inzichten en uitspraken, zoals: – ‘Ontstroeven, ruimte maken om anders te kunnen denken’ – ‘Waar aandacht is, zijn regels overbodig’ – ‘Deze/Die zienswijze is mogelijk, maar niet noodzakelijk de enig juiste.’ – ‘Een denkadviseur heeft geen ‘opdrachtgevers’, doet geen ‘klussen’ en is geen ‘knecht’ – ‘Denkadviseren gebeurt in een ongewoon taalspel’
Wil jij jouw klanten helpen bij het ontstroeven van hun denken?
Leren Denkadviseren?
Docent-leerbegeleiders: Jorrit Stevens & Edu Feltmann.
Schrijf je in voor de:
DENKADVISEREN: Belangeloos, aandachtig, ontstroevend sinds 1984