Wat als je het denken zelf begeleidt? Filosofisch adviseren voorbij methode en model

jorritstevens
5 jun
3 minuten om te lezen

Bijgewerkt op: 12 minuten geleden

Opening

Een manager zei:“Ik wil leren hoe ik mijn team beter kan motiveren.”

De denkadviseur glimlachte en vroeg:“Iemand anders motiveren? Word jij weleens ongevraagd gemotiveerd door anderen?”

De manager lachte. “Nee, nee… hahaha, dat is toch uiteindelijk iets dat je zelf moet doen.”

De denkadviseur knikte. “O ja? Hoe doe jij dat dan: jezelf motiveren?

De manager dacht even na. “Nou kijk… mijn baas heeft voor mij de randvoorwaarden geschapen. We hebben het daar vaak over gehad wat er voor mij voor nodig is om mijn werk goed en met plezier te kunnen doen. Daardoor kreeg ik ruimte, en voelde ik vertrouwen om […]”

De denkadviseur wachtte. Toen zei hij:“Zou jij dat als leider ook voor hén kunnen doen, als zij dat willen?”

De manager zweeg. En het gesprek nam een andere wending.

Niet over hoe hij iets voor elkaar kon krijgen bij de ander, maar over wat er tussen mensen mogelijk wordt als taal, vertrouwen en betekenis op elkaar aansluiten.

Volgens hem zag hij zijn probleem nu heel anders. Helderder. Het werd hem duidelijk wat hem te doen stond.

Wat gebeurt er als je het denken zelf begeleidt?

Organisaties zoeken naar grip. Naar analyse, modellen, stappen, tools. Ook in adviesland is dat de norm: de juiste methode leidt tot het juiste resultaat.

Maar wat als de methode zelf het denken al inperkt?

Wat als het probleem niet zit in gedrag, maar in de taal waarin het gedrag wordt benoemd?

In Denkadviseren begeleiden we geen systemen, geen mensen, geen problemen. We begeleiden denken. Dat wil zeggen: de betekenissluitingen in management- en organisatietaal, vol metaforen en reïficaties en stilzwijgende structuren waarmee mensen hun werkelijkheid vormen, voor zover ze die tot uitdrukking laten komen in hun taal en die hoorbaar is voor de denkadviseur..

Methodisch adviseren en de logica van maakbaarheid

Het klassieke organisatie adviseurschap is doordrenkt van maakbaarheidsdenken:

– je stelt een diagnose,

– ontwerpt een interventie,

– volgt een fasemodel,

– evalueert,

– en stuurt eventueel bij.

Maar elke methode bevat haar eigen waarheid.Elke tool kijkt vanuit een bepaald vocabulaire naar de wereld. En wat daarbuiten valt, valt weg.

Een model dat eigenaarschap wil meten, sluit afhankelijkheid uit.Een methode die ‘weerstand’ reduceert, maakt geen ruimte voor betekenis.De adviseur hoort wat hij geacht wordt te horen.

Filosofisch adviseren: tussen denken en taal

Filosofisch adviseren begint niet met de vraag wat werkt? Maar met: waaruit wordt hier gesproken?

Het is geen probleemoplossing.Maar een uitnodiging tot betekenisverheldering of -(her)ontwikkeling.

De filosofisch adviseur:

– luistert naar impliciete aannames in taal,

– onderbreekt de vanzelfsprekendheid van het vocabulaire,

– maakt ruimte voor iets wat nog niet gezegd kon worden.

Dit vraagt geen draaiboek, maar een houding. Niet beter weten, maar beter luisteren en een hogere kwaliteit van aandacht.

Een vraag die de vraag verandert – filosofisch adviseren — Filosofisch adviseren. Voor wie filosofische verdieping én antwoorden zoekt

Geen antwoord geven, maar de vraag openhouden

Een filosofisch adviseur biedt geen oplossing.Hij stelt vragen die de vraag veranderen.

Niet:

“Hoe kunnen we het team beter motiveren?”

Maar (niet als letterlijke vraag, maar eerder als een soort innerlijke verwondering):

“Wat bedoelt deze cliënt precies met motiveren? En zou hij daar ook iets anders mee kunnen bedoelen waarvan hij vrolijker wordt.”

Of zelfs:

“Waarom kiest deze manager ervoor om anders mensen die daarom overigens niet gevraagd hebben, te willen motiveren en niet bijvoorbeeld promoveren?

Zou hij motiveren ook als promoveren kunnen opvatten en motiveert dat dan meteen:

“Motiveren als in: promoveren? Andere titel? Meer status?”

De kracht zit niet in het antwoord.Maar in het moment waarop het denken zelf even geen houvast meer heeft.

Denkadviseren als mogelijkheid tot een ander gesprek

In Denkadviseren werken we niet met methodes. We werken met aandacht, verwondering en taal. We nemen taal in taalfilosofische en taalkundige zin ernstig als ordening van werkelijkheid (dat gaat trouwens ook vaak met humor gepaard - dus niet in die betekenis van 'ernstig'.

Onze interventie is geen actie, in die zin intervenieert de denkadviseur ook niet, maar een taalgebeurtenis: een kleine verschuiving, een andere zin, een vraag die blijft haken.

Voor wie méér zoekt dan verandering. Voor wie zoekt naar betekenis ook als: varieren bij interpreteren waardoor ruimte in het denken ontstaat, die er eerst niet leek te zijn of althans waar de advieszoeker of client geen toegang toe had. Voor wie durft te denken zonder vangnet.